Marian Półtoranos przyszedł na świat 7 kwietnia 1948 roku w Polanicy Zdroju, a jego życie zakończyło się 20 listopada 2015 roku w Bystrzycy Kłodzkiej.
Był to wybitny polski animator kultury, który odegrał istotną rolę w dziedzinie teatralnej.
Znany reżyser teatralny znany był również jako pedagog, wpływając na wielu młodych twórców swoimi ideami oraz pasją do sztuki.
Życiorys
Marian Półtoranos był osobą niezwykle wszechstronną, która znacząco przyczyniła się do życia kulturalnego Polski.
W 1970 roku stał się współzałożycielem kabaretu „Pod Kasztanem”, a jego działalność nie ograniczała się tylko do kabaretów. Spędził wiele lat jako instruktor kulturalny i teatralny. Jego umiejętności organizacyjne doprowadziły go do objęcia stanowiska dyrektora w kilku ośrodkach kultury, w tym we Wrocławiu (PZL „Hydral”), Głogowie, Tarnobrzegu (WDK) oraz Stalowej Woli.
Ponadto, jego kariera zawodowa obejmowała różnorodne role, w tym prowadzenie kawiarni, bycie motorniczym tramwaju, instruktorem nauki jazdy, ratownikiem wodnym oraz bibliotekarzem. Te doświadczenia przyczyniły się do jego bogatej wiedzy i umiejętności interpersonalnych, które pomagały mu w pracy w kulturze.
Marian Półtoranos pełnił także honorowe funkcje, takie jak dyrektor Teatru KO-KU oraz Centrum Edukacji Kulturalnej. Zajmował się również tworzeniem programów artystycznych jako dyrektor artystyczny Kłodzkiego Ośrodka Kultury. Jego zaangażowanie w organizację wielkich wydarzeń kulturowych, jak Międzynarodowy Festiwal „Zderzenie”, dawało mu możliwość łączenia ludzi z różnych środowisk i kultur.
Nie można zapomnieć o jego działalności w samorządzie lokalnym, gdzie był radnym oraz członkiem zarządu powiatu kłodzkiego. W ramach tych funkcji miał szansę wpływać na decyzje dotyczące rozwoju kulturalnego regionu, co zawsze było dla niego ważne.
Dorobek
Marian Półtoranos to twórca, którego dorobek artystyczny obejmuje rozmaite formy wyrazu. Jest autorem dwóch tomików poezji: Mój krajobraz (1981) oraz Przestrzenie z torów (1992). Oprócz tego jego opowiadania były publikowane w różnych almanachach i pismach literackich, prezentując jego talent pisarski.
W obszarze reżyserii, realizował zarówno spektakle obsadowe, jak i monodramy, które były wystawiane w teatrach w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Bydgoszczy oraz Lublinie. Jego prace zdobyły uznanie, a on sam był laureatem licznych nagród oraz wyróżnień, przyznawanych podczas międzynarodowych i krajowych festiwali teatralnych, organizowanych w takich miejscach jak Belgia, Armenia, Węgry, Ukraina oraz w polskich miastach jak Zgorzelec, Wrocław i Łódź. Jego imponujący dorobek artystyczny zawiera 87 spektakli, w tym 48 monodramów.
Jako organizator wydarzeń, Marian Półtoranos zainicjował wiele lokalnych imprez, w tym obchodów rocznicy konstytucji hrabstwa kłodzkiego czy otwarcia Bramy do Europy z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Wśród jego projektów znajduje się spektakl Bitwa o Troję oraz inscenizacja bitwy między wojskami pruskimi a napoleońskimi na kłodzkiej twierdzy. W ciągu wielu lat, Półtoranos organizował przedsięwzięcia o zasięgu krajowym, takie jak Małe Zderzenie Teatrów (Festiwal Sztuk dla Młodego Widza), Festiwal Kameralistyki Młodych, a także finał Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Pegazik” i Festiwal Teatrów Jednoosobowych. Również był odpowiedzialny za międzynarodowy Festiwal Teatralny „Zderzenie”, który do 2006 roku miał charakter interdyscyplinarny.
Półtoranos przyczynił się także do rozwoju kultury w regionie, będąc jednym z pomysłodawców powstania Miejskiego Centrum Kultury w Polanicy-Zdroju w 2000 roku. W 2002 roku, gdy w Lądku-Zdroju ustanawiano rekord w smażeniu jajecznicy z użyciem 2520 jaj, jako dyrektor Centrum Edukacji Kulturalnej, zajmował się mieszaniem potrawy drewnianym wiosłem, co pokazuje jego zaangażowanie w lokalne inicjatywy.
Prowadził również zajęcia teatralne oraz warsztaty dla dzieci i młodzieży. Dzięki jego staraniom, w kłodzkim liceum ogólnokształcącym powstały klasy o profilu teatralnym. Dzięki jego mentorowaniu, w kłodzkich teatrach i filmach występuje 26 profesjonalnych aktorów, którzy przeszli jego edukację.
Nagrody i wyróżnienia
Marian Półtoranos zasługuje na szczególne uznanie za swoje wkład w kulturę i edukację. Wielokrotnie nagradzany, otrzymał nagrody Ministra Kultury nie mniej niż cztery razy oraz Wojewody Dolnośląskiego. Jego talent i pasja zostały również docenione poprzez przyznanie mu medali: Zasłużony dla Kultury Polskiej oraz Zasłużony dla Ziemi Kłodzkiej. Wyróżnienia te mówią wiele o wartości jego pracy, analizowanej w kontekście nominacji do Paszportu „Polityki”.
W dziedzinie reżyserii jego osiągnięcia zostały uhonorowane Nagrodą im. Lidii Zamkow. Ponadto zdobył liczne nagrody na ogólnopolskich festiwalach, takich jak Teatry Jednego Aktora w Toruniu, Festiwal Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, Festiwal Sztuki Aktorskiej w Kaliszu, Festiwal Prapremier oraz Grand Prix Geras w Wrocławiu i Grand Prix w Kłodzku. Te osiągnięcia są świadectwem jego nieustannej pracy i zaangażowania w sztukę.
W 2005 roku, za jego działalność na rzecz kultury lokalnej, Marian Półtoranos został wyróżniony przez australijską fundację Polcul Foundation za „animację życia kulturalnego na Ziemi Kłodzkiej”. Pośmiertnie, w 2023 roku, przyznano mu tytuł Zasłużonego dla Miasta Kłodzka. Uroczystość odbyła się 20 listopada w sali widowiskowej Kłodzkiego Ośrodka Kultury, gdzie odsłonięto tablicę upamiętniająca artystę.
Tablica przedstawia Półtoranosa w charakterystycznej opasce na czole, a jej pomysłodawcą i fundatorem był Janusz Skrobot. Wydarzenie przyciągnęło wielu uczestników, w tym uczniów M. Półtoranosa, takich jak Gabriela Muskała oraz Maciej Awiżeń, a także znanego aktora Zbigniewa Zamachowskiego. Wszyscy oni wspólnie oddali hołd pamięci tego wybitnego artysty.
Niektóre spektakle w reżyserii Półtoranosa
Marian Półtoranos to artysta uznawany za jednego z ciekawszych reżyserów teatralnych. Jego twórczość obfituje w różnorodne spektakle, które pozostają w pamięci widzów. Oto niektóre z tytułów, które można przytoczyć:
- Podróż do Buenos Aires. Work in Regress, Amanita Muskaria (Monika i Gabriela Muskała), prapremiera 8 grudnia 2001,
- Lalki, ciche moje siostry,
- Portrety moich kobiet,
- Zarobić na chleb,
- Pożegnanie miasteczka (vel Autoportret),
- Ptasiek,
- Posłuchaj,
- Zderzenie,
- Ibis,
- Emigranci,
- Strych Witkacego,
- My 2 – rzecz o nietolerancji,
- Ogród miłości,
- Hrabstwo Kłodzkie, czyli w kraju Pana Boga,
- Upadki Bunga.
Każdy z tych projektów emanuje unikalnym podejściem do tematyki i formy, pokazując różnorodność stylistyczną oraz zamiłowanie do eksploracji ludzkich emocji.
Oceń: Marian Półtoranos